Τι είναι ο θυρεοειδής αδένας

Ο θυρεοειδής είναι ένας ενδοκρινής αδένας, ο οποίος βρίσκεται στην πρόσθια επιφάνεια του λαιμού. Αποτελείται από 2 τμήματα, τους λοβούς κι άλλο ένα τμήμα που ενώνει τους λοβούς μεταξύ τους και ονομάζεται ισθμός. Πρόκειται για ένα πολύπλοκο όργανο, καθώς η παραμικρή του δυσλειτουργία δημιουργεί προβλήματα στον άνθρωπο. Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένα ρυθμιστικό κέντρο του μεταβολισμού.

Ποιος είναι ο ρόλος του Θυρεοειδούς στον οργανισμό

Η βασική του λειτουργία είναι η παραγωγή των ορμονών της τριιωδοθυρονίνης (Τ3) και της τετραιωδοθυρονίνης Τ4 ή θυροξίνης, τις οποίες προκειμένου να μπορέσει να συνθέσει, χρησιμοποιεί το ιώδιο που βρίσκεται στο αίμα και το οποίο ο άνθρωπος προσλαμβάνει μέσα από το νερό, το αλάτι, τις τροφές. Ο θυρεοειδής παράγει και την καλσιτονίνη, η οποία έχει σχέση με τα επίπεδα ασβεστίου στο αίμα και η οποία χορηγείται σε μορφή φαρμάκου στην οστεοπόρωση.

Οι θυρεοειδικές ορμόνες ρυθμίζουν τη λειτουργία σχεδόν όλων των συστημάτων του οργανισμού. Στη βρεφική και παιδική ηλικία μάλιστα, έχουν σπουδαίο ρόλο στη σωματική και πνευματική ανάπτυξη του παιδιού. Έτσι, η έλλειψη αυτών στη βρεφική ηλικία, δημιουργεί σημαντική καθυστέρηση, τόσο σωματική όσο και πνευματική.

Τι έχουν δείξει οι έρευνες

Όπως φαίνεται στις έρευνες των τελευταίων ετών στην Ελλάδα, υπάρχει έξαρση στις ασθένειες του θυρεοειδούς αδένα. Μάλιστα τα τελευταία 40 χρόνια, έχει διαπιστωθεί ο τριπλασιασμός της ετήσιας επίπτωσης των καρκίνων του θυρεοειδούς, με σημαντική την αύξηση της διάγνωσης των μικροκαρκινωμάτων. Προβλέπεται ότι το 2019, ο καρκίνος του θυρεοειδούς θα είναι ο 3ος σε συχνότητα καρκίνος στις γυναίκες.​

Βασικές παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα

Λειτουργικές παθήσεις

Οι  πιο  συχνές παθήσεις θυρεοειδούς είναι οι εξής:

• Οι απλοί μη λειτουργικοί όζοι
• Η πολυοζώδης βρογχοκήλη
• Η θυρεοειδίτιδα Hashimoto (Χασιμότο)
• Η νόσος Graves
• Το τοξικό αδένωμα
• Ο καρκίνος του θυρεοειδούς

Κάποιες από αυτές αντιμετωπίζονται συντηρητικά με φάρμακα και άλλες με θυρεοειδεκτομή.

Από τη δυσλειτουργία του θυρεοειδούς μπορεί να προκληθεί υποθυρεοειδισμός (Hashimoto ) ή υπερθυρεοειδισμός (νόσος Graves τοξικό αδένωμα κ.α.), λειτουργικές παθήσεις οι οποίες δεν αλλάζουν απαραίτητα την μορφολογία του αδένα.

Οι παθήσεις αυτές αντιμετωπίζονται αρχικά με φάρμακα, προκειμένου να ρυθμιστεί η έκκριση σε φυσιολογικές τιμές. Σε περιπτώσεις που η θεραπεία με συντηρητικά μέσα δεν είναι αποτελεσματική, η χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς (θυρεοειδεκτομή) είναι αυτή που προσφέρει την οριστική λύση.

Μορφολογικές παθήσεις

Εκτός από τις λειτουργικές παθήσεις του θυρεοειδούς, υπάρχουν και οι μορφολογικές παθήσεις, οι οποίες συνήθως δεν επηρεάζουν την λειτουργία του. Οφείλονται στην παρουσία ενός ή πολλών όζων (σφαιρικά ογκίδια), οι οποίοι όζοι αλλάζουν το σχήμα και το μέγεθος του αδένα. Στις παθήσεις αυτές ανήκουν η οζώδης και η πολυοζώδης βρογχοκήλη.

Η πιο συχνή μορφολογική νόσος είναι η πολυοζώδης βρογχοκήλη, η θεραπεία της οποίας σπανίως είναι εφικτή με φαρμακευτική αγωγή. Ειδικότερα, οι βρογχοκήλες που ενοχλούν στην αναπνοή και την κατάποση, όσες είναι καταδυόμενες στο θώρακα του ασθενούς, όσες υπερπαράγουν ορμόνη και οι κακοήθεις, χρήζουν χειρουργικής αντιμετώπισης.

Ο καρκίνος  θυρεοειδούς αδένα, αν και σπάνιος, είναι ο συχνότερα εμφανιζόμενος καρκίνος των ενδοκρινών αδένων.

Εξετάσεις για τον θυρεοειδή αδένα

Μέτρηση TSH Τ3 Τ4

Η TSH είναι η εξέταση επιλογής για την εκτίμηση της λειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα και των συμπτωμάτων του υπερθυρεοειδισμού ή υποθυρεοειδισμού. Επίσης γίνεται έλεγχος της T3 και Τ4, αλλά και τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα, εφόσον υπάρχει υποψία για θυρεοειδική νόσο αυτοάνοσης αιτιολογίας.

Υπερηχογράφημα Τραχήλου

Το υπερηχογράφημα είναι ιδανική μέθοδος για τη μελέτη των επιφανειακών δομών του τραχήλου όπως ο θυρεοειδής αδένας, οι λεμφαδένες, οι σιελογόνοι αδένες και οι παραθυρεοειδείς αδένες.

Το υπερηχογράφημα δίνει πολύτιμες πληροφορίες και τις περισσότερες φορές διαγιγνώσκει με ακρίβεια την ύπαρξη κακοήθειας, τόσο στον θυρεοειδή όσο και στους λεμφαδένες, αφού με την χαρτογράφηση μας υποδεικνύει τους ύποπτους λεμφαδένες, αλλά και αυτούς που διηθούνται από την κακοήθεια.

Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς

Με αυτό αναδεικνύονται σημαντικά στοιχεία για την λειτουργία και την δομή του θυρεοειδή και κυρίως γίνεται η διάκριση σε θερμούς και ψυχρούς όζους. Δηλαδή οι θερμοί όζοι είναι αυτοί που προσλαμβάνουν περισσότερο σκιαστικό, συνεπώς υπερλειτουργούν και θεωρούνται συνήθως καλοήθεις.

Ενώ ψυχροί όζοι είναι αυτοί που προσλαμβάνουν λίγο έως καθόλου σκιαστικό, συνεπώς υπολειτουργούν. Οι τελευταίοι, ιδιαίτερα αν είναι μονήρης θεωρούνται δυνητικά κακοήθεις. Στην περίπτωση της διάχυτης βρογχοκήλης, μπορεί να είναι θερμή υπερλειτουργία ή ψυχρή υπολειτουργία.

FNA παρακέντηση θυρεοειδούς με λεπτή βελόνη

Η παρακέντηση θυρεοειδούς με λεπτή βελόνη (FNA) είναι μία διαδικασία κατά την οποία λαμβάνεται υλικό από όζο θυρεοειδούς, για κυτταρολογικό έλεγχο και είναι η πλέον αξιόπιστη εξέταση για την επιβεβαίωση ή τον αποκλεισμό παρουσίας κακοήθειας. Η παρακέντηση γίνεται υπό τη συνοδεία υπερηχογράφου, δηλαδή με συνεχή παρακολούθηση της βελόνας με υπερηχογράφημα.

Στους περισσότερους ασθενείς που έχουν έναν καλοήθη όζο δεν πραγματοποιείται συγκεκριμένη θεραπεία, και χρειάζονται μόνο παρακολούθηση. Όταν οι όζοι είναι πολλοί και υπάρχει μεγάλη διόγκωση του θυρεοειδούς, χορηγείται λεβοθυροξίνη (Τ4), έτσι ώστε να σταματήσει η ανάπτυξη του όζου ή και να μειωθεί το μέγεθος τους.

Για τους θερμούς όζους (υπερθυρεοειδισμός) χρησιμοποιείται ραδιενεργό ιώδιο, με ή όχι μαζί με μεθιμαζόλη και τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν σε 2-3 μήνες.

Πότε είναι αναγκαία η χειρουργική θεραπεία του θυρεοειδούς

• Κακοήθεις όζοι θυρεοειδούς (μετά από FNA)
• Σε υποψία κακοήθειας, όταν η FNA είναι αμφίβολη ή ύποπτη
• Μεγάλες πολυοζώδεις βρογχοκήλες και συμπτωματικές βρογχοκήλες
• Άλλες σχετικές ενδείξεις χειρουργικής θεραπείας, όταν βέβαια έχει αποτύχει η συντηρητική θεραπεία, είναι η Nόσος Graves και το τοξικό αδένωμα